TUSAŞ’tan insansız uçak çalışması
Türk Havacılık ve Uzay Sanayii AŞ (TUSAŞ) Genel Müdürü Temel Kotil, SAHA İstanbul tarafından savunma, havacılık ve uzay sektöründe faaliyet gösteren firmalara özel hazırlanan Yöneticilik Gelişim Programı’nda (SAHA MBA) yürüttükleri projelere ilişkin açıklamalarda bulundu.
Şirketin 3 uçak, 6 helikopter, 2 insansız hava aracı ve hedef uçak projeleri yürüttüğünü ifade eden Kotil, bunun yanında uydu projelerini sürdürdüklerini söyledi.
Kotil, en önemli projelerinin MMU olduğuna dikkati çekerek, proje için 3 bin TUSAŞ personeli yanında, projeye katkı verecek diğer şirketlerde de 3 bin personele ihtiyaç duyulacağını bildirdi.
5. nesil uçaklarda tek pilot bulunduğunu, yapay zekanın ise ikinci pilot gibi görev yaptığını anlatan Kotil, MMU’nun da bu özelliğe sahip, “daha zeki bir uçak” olduğunu vurguladı. Kotil, uçağın 2023’te motorunu çalıştıracağını, 2025’te uçacağını, 2028’de Hava Kuvvetlerine teslim edileceğini dile getirerek, “Bunu başarınca Türkiye neyi başarıyor? ABD neyi başarıyorsa biz de onu başarıyoruz” dedi.
MMU’nun motorunun TR Motor tarafından geliştirildiğine işaret eden Kotil, motorun alt ve yan bileşenlerinin geliştirilmesinde başka firmaların da desteğini beklediklerini kaydetti. Kotil, “İniş takımlarını bir Türk şirketi bir İtalyan şirketiyle yapacak, hakları Türkiye’de olacak. İklimlendirme Türkiye’de yapılacak. Uçağın MMU olabilmesi için tamamen Türkiye’ye ait olması gerekiyor” diye konuştu.
Türkiye’nin kalite, hız ve ucuzluğu bir araya getirmesi gerektiğini belirten Kotil, rakiplerin de Türkiye’nin ve TUSAŞ’ın havacılıkta güçlü bir oyuncu haline geldiğinin farkında olduklarını söyledi. Kotil, şu değerlendirmede bulundu:
“F-35’in lisansını verseler TUSAŞ olarak ayda 2 tane yaparım. Önemli olan lisans, IP (fikri haklar) haklarının olması. Yoksa F-35’i şu anda yapabilecek yeteneğim var. MMU’yu daha işin başında mümkün olduğu kadar yerli yapmaya çalışıyoruz. Çünkü başlangıçta alıyorsunuz sonra alamıyorsunuz, önce ‘Veriyorum’, sonra ‘Vermiyorum’ diyorlar. MMU’yu daha işin başında olabildiğince yerli yapmaya çalışıyoruz. Bunun dost ülkelere satılabilmesi için her şeyinin yerli ve milli olması gerekiyor. Bunu zamana yaymaktan başka da şansımız yok, motoru dahil” dedi.
BÖLGESEL YOLCU UÇAĞI
Dünyada 60 kişilik, maliyeti düşük bir sivil uçağa ihtiyaç bulunduğuna işaret eden Kotil, “TUSAŞ’ın böyle bir şey yapma durumu yok, çünkü bizim yükümüz yeterince ağır. MMU’yu yapıyoruz, F-22 ile F-35 arasında bir uçak. Hürjet’i yapıyoruz, Hürkuş’u yeniden yapıyoruz. Helikopter ve İHA’larımız var. Bu kadar yükümüz olduğundan kimse ‘Yolcu uçağı yap’ demez ancak böyle bir uçağa ihtiyaç var. Türkiye ve başka ülkelerde böyle bir uçak sıçrama yapabilir. Termoplastikten yapılmış, kompozit, 60 kişilik bir yolcu uçağı modern motorlarla piyasayı kırıp geçirir” ifadelerini kullandı.
F-16’ları pilotsuz uçurmak gibi bir gündemleri olup olmadığına yönelik sorusuna Kotil, “F-16’ları pilotsuz uçurmak değil ama başka uçaklar üzerinde çalışıyoruz. F-16’lar Hava Kuvvetlerinin belkemiği. Pilotlarımız da 10 numara” yanıtını verdi.
İnsanlı ve insansız uçak arasında net bir ayrım olmayacağını, iki uygulamanın birlikte kullanılacağını anlatan Kotil, “5. nesil savaş uçağı ülkenin savunması için önemli bir cihaz olacak. Projeyle önemli fiziksel altyapı kazanılacak ve projede 6 bin uçak mühendisinin yetişmesi de önemli bir avantaj olacak. MMU’yu güzel bir uçak yapmak istiyoruz. İnsanlı-insansız olacak olması çok ikincil bir konu. Zaten içinde yapay zeka var. Pilot bayıldığında uçak kendi üssüne dönebiliyor” değerlendirmesinde bulundu.
Temel Kotil, uçağın konsept tasarımı dışında her şeyi dışarıya iş olarak verebileceklerini, bunun karşılığında sorumluluk alanların buna odaklanmasını, uzun soluklu olarak bunu devam ettirmelerini beklediklerini vurguladı.
Şirket bünyesindeki değişim ve yapılanmayı da değerlendiren Kotil, “Türkiye savunma sanayisinde büyük oynuyor, TUSAŞ da dönüştü” dedi.
