SOSYAL GÜVENLİK İLE İLGİLİ ÖNEMLİ SORULAR VE CEVAPLARI
Sevgili okuyucularımız bu hafta neredeyse herkesi yakından
ilgilendiren veya ilgilendirebilecek önemli soruları cevaplamak
istiyorum. Böylece bir çok kişiye de cevap verebilmiş olacağımızı
düşünüyorum.
ilk Soru şöyle: İşyerinde Aralık 2020 ile Haziran 2021 tarihleri
arasında kısa çalışma ödeneğindeydim. Bu süre zarfında 1841,63 lira
ücretimi devlet, kalanını şirket tamamladı. Bu süre boyunca sigortam
her ay bir veya iki gün yatırıldı. SGK’ya bildirim yapıp dava açsam
olumlu sonuçlanır mı?
Cevap: Kısa çalışma ödeneğinde çalışanın sigorta primlerini devlet
veya işveren yatırmıyor. Ancak, işverenin kısa çalışma ödeneğinin
üzerine tamamladığı maaş kadar çalışanın sigorta primlerini yatırma
zorunluluğu bulunuyor. Bu şartlarda işvereninizin ödediği maaştan
priminizi yatırması gerekiyordu. Bunun için yasal hakkınızı
arayabilirsiniz, kısa çalışma ödeneğindeki süre için prim
yatırılmadığından yasal hakkınız oluşmuyor.
KIDEM BRÜT ÜCRETE GÖRE HESAPLANIR
Soru: Son çalıştığım işyerinde Nisan 2010 yılından beri görev
yapıyorum. Kıdem tazminatımı alarak ayrılmak söz konusu olursa, kıdem
tazminatı hesaplaması yaparken sadece yıllık bir maaş olarak mı
hesaplanmalıdır.
Cevap: Her tam yıl için 30 günlük brüt ücretiniz tutarında kıdem
tazminatı alacaksınız. Aylık brüt maaş, ikramiye, prim, yol ve yakacak
yardımı gibi tüm ücretleri kapsayan giydirilmiş brüt ücret üzerinden
hesaplanıp, çalışılan yıl ile çarpılarak kıdem tazminatı toplamına
ulaşılıyor. Ancak tazminatın tavanı var, o da bugün için 8 bin 284
lira.
FAZLA PRİMLERİ İADE ALAMAZSINIZ
Soru: Emeklilik şartlarını sağlamış olmakla birlikte yaş sınırına
takılan sigortalılar fazladan ödenen sigorta primlerini iade
alabilirler mi? Buna göre ödemem gereken pirim sayısını 3000 güne
yakın miktarda aştım ve çalışmaya devam edersem 3000 gün civarı daha
aşacağım.
Cevap: Prim iadesinin belirli şartları var. Birden fazla sigortalı
işte çalışanlar ve yüksek maaşlı çalışanların SGK tarafından tavan
ücretin aşılması halinde prim iadesi hakkı doğar. Ancak emekli maaşı
çalışanın mevcut prim gün sayısı üzerinden hesaplanıyor. Bu nedenle
prim iadesi alamazsınız.
YETİM AYLIĞINIZ KESİLİR
Soru: İş başvurusunda bulunacağım. Şartlar arasında emekli aylığı
almıyor olması ibaresi var. Babam vefat ettiği için yetim aylığı
alıyorum. Bu durumda başvuru yapabilir miyim?
Cevap: Kız çocukları evleninceye, çalışmaya başlayıncaya ve kendi
çalışmasından dolayı emekli aylığı alana kadar yetim aylığı almaya
devam ederler ancak çalışmaya başlayınca yetim aylıkları kesilir.
65 YAŞ AYLIĞI ALINABİLİR
Soru: Tanıdık biri 65 yaş aylığına başvurdu. Eşinden ayrıldı. Tüm
şartları yerine getiriyor. Başvuru yaptı, ‘çocukların durumu iyi sana
aylık bağlayamayız’ dendi. Eşinden nafaka alamıyor o da zaten 65 yaş
aylığı alıyor. İhtiyaç sahibi kişi ne yapmalı? Cevap: 65 yaş aylığının
yani yaşlılık aylığının belirli şartları var. Bunlardan biri de
muhtaçlık sınırından az geliri olması ve bunun da valiliklerce ve
kaymakamlıklarca tespit edilmesi. Bu tespit yapılırken de kişinin
sadece kendisinin ve eşinin gelirine bakılıyor. Eşlerin aynı evde
yaşayıp yaşamamaları da dikkate alınmıyor. Bu durumda 65 aylığını
alabiliyor olması gerekir.
SORU- Yıllık izin hakkı tam süreli çalışanlarla aynı mı?
CEVAP_Bir yıllık çalışma süresini dolduran kısmi süreli çalışanlar,
yıllık ücretli izin hakkından tam süreli çalışanlarla aynı şekilde
yararlanır. İş Kanunu’nda yıllık izne hak kazanmak için gerilmesi
gereken bir yıllık süreyi kesintiye uğratan durumlar olmadan
doldurulursa yıllık ücretli izne hak kazanılır. Yıllık izin ücreti de
işçinin bir günlük ortalama ücreti üzerinden hesaplanır.
SORU_ Eksik günlerin primi tamamlanmak zorunda mı, sağlık
hizmetlerinden nasıl yararlanılıyor?
CEVAP__İsteğe bağlı ya da borçlanma yoluyla eksik prim günlerinin
tamamlanması mümkün. İsteğe bağlı sigorta ve borçlanmada günlük asgari
ücret ile bunun 7.5 katına kadar prim ödeme imkanı bulunuyor. Ayda 12
gün prim yatıran isteğe bağlı sigorta ile kalan 18 günün primini
ödeyebilir. İsteyen eksik günlerini emekliliğe yakın bir tarihte
borçlanabilir. Bir ay içinde yirmi günden az çalışanın eksik güne ait
sağlık sigortası primini 30 güne tamamlama zorunluluğu bulunuyor.
Anne, baba, eş üzerinden bakmakla yükümlü olunan kişilerin eksik
günlerin sağlık primini yatırması gerekmiyor. Gelir testi ile ödeme
gücü olmadığı belirlenenlerin prim yatırması gerekmiyor.
Sevgili okuyucularımız yazılarımızda,kişisel sorulardan çok geneli
ilgilendiren sorulara yer vermeye çalışıyoruz. BUnu anlayışla
karşılıyacağınızı düşünüyorum.Kişisel soru ve sorunlarınız için
Aksaray daki emeklilik ofisimizde size yardımcı olunmaktadır.İrtibat
telefonu 0 532 541 02 70 BU yazılarımızı gönderdiğimiz Dikili deki
Reyhan bağımızdan hepinize sağlıklı ve huzurlu günler diliyorum.
Gelecek hafta yeni bir konuda buluşmak üzere hoşça kalın efendim.
