Liselinin buluşu itfaiyeci elbiselerini daha “sağlıklı” hale getirebilecek
Tekirdağlı lise öğrencisi Ayşenaz Uzun’un uluslararası bilim olimpiyatı dereceli, kumaşta yanmayı, kırışmayı geciktiren buluşu itfaiyeci elbiselerinin daha az kimyasalla üretilmesini sağlayacak. 
Çiftliklerinde dolaşırken sütleğen bitkisinin elinde kızarıklık oluşturması sonucu bitkiyi araştırmaya başlayan Ayşenaz Uzun, sütleğen özünün kumaşta yanmayı, kırışmayı geciktirdiğini ve boyasını akıtmadığını keşfetti.
Ayşenaz, öğretmeni Gülsemin Savaş Tuna danışmanlığında hazırladığı “Kumaşların Bazı Mekanik Özelliklerinin Doğal Maddeler Kullanılarak Geliştirilmesi” adlı projesiyle 10 ülkeden 358 projenin yarıştığı Uluslararası Bilim Proje Olimpiyatı (INSPO) 2018’e katıldı. Proje, mühendislik kategorisinde 2’ncilik ödülüne layık görüldü.
Ayşenaz Uzun, gazetecilere yaptığı açıklamada, bitkinin eline tesadüfen çarptığını, ondan sonra projeye başlamaya karar verdiğini söyledi.
Öğretmenlerinin de yardımıyla projesini geliştirdiğini ifade eden Uzun, “Biz çiftçilikle uğraşan bir aileyiz. Tarlada dolaşırken elime sütleğen bitkisi değince elimde kızarıklıklara neden oldu. Bu benim dikkatimi çekti. Ondan sonra bitkiyi araştırmaya başladım. Bitkinin en çok balık avlanmada kullanıldığı dikkatimi çekti. Balık avlamada sütleğenin sütünü çıkartıp sopa yardımıyla denize atıyorlar ve oksijeni azaltma özelliğinden yola çıkarak balığın su yüzeyine çıktığını öğrendim.” dedi.
“Maliyeti az olan ve kanser riski olmayan bir kumaş geliştirdik”
Sütleğenin oksijeni azalttığını öğrenince bundan yanmaz bir kumaş elde edebileceğini düşündüğünü belirten Uzun, “Yanmazlık testi yaptım ve ilk olarak kumaşın ilk 14 saniyede alev almadığını gördüm. Normal bir kumaş 10 saniyede alev alıyor. Bunun günlük hayatımıza faydası itfaiyecilerin giydiği kıyafetlerin içinden imbentin denilen madde var bu madde de cilt üzerinde kanser yapabilecek bir etkiye sahip ve kızarıklıklara yol açıyor. Benim bitki özünü uygulayarak geliştirdiğim kumaş ise doğada maliyeti az olan ve kanser riski olmayan bir kumaş.
İkinci aşamada kırışmazlık testi uyguladık. Normal kumaş ve numune kumaş üzerinde deneme yapıldı ve iki kumaşa da ayrı işlem uygulandı. Sütleğenli kumaşın basınca daha dayanıklı olduğu belirlendi. Kırışmama testi sonrası bunun genel olarak yaygınlaşmasıysa ütü kullanımının azalarak ülke ekonomisine katkı sağlayacağını düşünüyorum. Sütleğenli kumaş daha az kırışıyor.”
Uzun, gelecek yıl Mart ayında Meksika’da düzenlenecek bir yarışmada da Türkiye’yi temsil edeceği de söyledi.
Öğretmen Gülsemin Savaş Tuna da Türkiye’ye önemli bir derece ile döndükleri için mutlu olduklarını ve öğrencisini kutladığını dile getirdi.
