Astronomlardan tarihi gözlem: Galaksiler arasında kozmik düello keşfedildi
Fransa ve Şili’den bilim insanlarının liderliğinde yürütülen uluslararası bir ekip, 11 milyar ışık yılı uzaklıkta iki galaksinin çarpışma sürecini gözlemlemeyi başardı. Bu nadir olayda, galaksilerden biri güçlü radyasyon ışınlarıyla diğerine saldırıyor ve onun yıldız üretme kapasitesini zayıflatıyor. Bilim insanları bu etkileşimi, tıpkı Orta Çağ’daki mızraklı atlı savaşlara atıfla, “kozmik düello” olarak tanımlıyor.
QUASAR’DAN GELEN IŞINLAR GALAKSİYİ ZAYIFLATIYOR
Gözlem, Avrupa Güney Gözlemevi’nin Şili’deki Çok Büyük Teleskobu (VLT) ve ALMA radyo teleskopu kullanılarak dört yıla yayılan verilerle gerçekleştirildi. Araştırmacılar, saldırgan galaksinin merkezinde bulunan süper kütleli kara deliğin oluşturduğu quasar (kuasar) ile karşı galaksiye radyasyon ışınları gönderdiğini gözlemledi.
NASA’ya göre, kuasarlar kara deliğe düşen madde tarafından ısınarak oluşan ve milyonlarca dereceye kadar çıkabilen parlak yapılar oluşturur. Bu yapıların içinden çıkan güçlü ışınlar, karşı galaksinin yıldız oluşturan gaz bulutlarını dağıtarak yeni yıldızların doğumunu engelliyor.
YENİ BİR YILDIZ OLUŞAMIYOR
Normalde yıldızlar, büyük miktarda gaz ve tozun kendi kütle çekimiyle çökmesi sonucu oluşur. Ancak gözlemlenen olayda kuasarın ışını, bu gaz kütlelerini parçalayıp dağıttığı için yeni yıldızların doğması imkânsız hale geliyor.
Araştırmaya göre, saldırıya uğrayan galaksiden gelen malzeme kuasara yaklaştıkça, kara deliği daha da besleyerek ışınların gücünü artırıyor. Bu döngü, galaksi içindeki yıldız üretim mekanizmasını sistemli şekilde zayıflatıyor.
GÖZLEMLENEN İLK DOĞRUDAN ETKİ
Rusya’daki Ioffe Enstitüsü’nden çalışmanın ortak yazarlarından Sergei Balashev, “Bu, bir kuasarın yakındaki bir galaksinin moleküler gazı üzerindeki etkisinin doğrudan gözlemlendiği ilk olay,” diyor. Daha önce bu tür etkiler yalnızca teorik olarak tartışılmıştı.
Bilim insanları, düşük çözünürlüklü teleskop verilerinde dikkat çeken bu kuasarı daha yakından incelemek istediklerinde, aslında iki ayrı galaksinin etkileşimde olduğunu fark etti. ALMA teleskopunun yüksek çözünürlük gücü sayesinde galaksilerin binlerce ışık yılı uzaklıkta olduğu ortaya çıktı.
GEÇMİŞTEN GELEN KOZMİK MESAJ
Işık bu galaksilerden bize 11 milyar yıl önce yola çıktığı için, bilim insanları bu galaksilerin şu an birleşmiş olabileceğini düşünüyor ancak kesin bilgiye ulaşmak mümkün değil.
Harvard & Smithsonian Astrofizik Merkezi’nden Dong-Woo Kim, galaksi birleşmelerinin evrenin gençliğinde daha yaygın olduğunu belirtiyor. Evrenin daha yoğun olduğu bu dönemde, galaksiler sık sık birleşerek daha büyük sistemler oluşturuyordu. Kim’e göre, günümüzde bile galaksi birleşmeleri yaşanıyor – hatta Samanyolu’nun Andromeda Galaksisi ile birkaç milyar yıl içinde birleşmesi bekleniyor.
